| Note |
OCR Text: i
I
4M
i
I
4
STRANA 4 — Jedinstvo, 3. novembra, 1967,
i
PRILIKOM POSJETE PODPREDSJEDNIKA SOVJETSKE VLADE DMITRIJA S.
POLJANSKOG U OTTAWI U JULU OVE GODINE KANADSKI PREMIJER PEARSON
JE REKAO:
"Ml PRIDAJEMO VELIKU VA2NOST NA5IM ODNOSIMA SA SOVJETSKIM
SAVEZOM KAO JEDNOM OD DVIJU NAJJACIH SILA U SVIJETU NA KOJIMA
LE2I VELIKA ODGOVORNOST ZA ODREDJIVANJE RAZVOJA, DAPACE I SAM
OPSTANAK eOVJECANSTVA. . .
"Ml NA POSJETE GLEDAMO NE SAMO KAO NA VA2NO SREDSTVO ZA
BOLJE MEDJUSOBNO POZNAVANJE I RAZUMIJEVANJE, NEGO KAO PRILOG
BOLJEM UPOZNAVANJU SVIJETA BEZ dEGA NE M02E BITI TRAJNOG MIRA
I SIGURNOSTI".
POLJANSKI JE KAZAO:
"RADNI LJUDI NAJE ZEMLJE SU UVJERENI DA DALJNI RAZVOJ I
POBOLJSANJE SOVJETSKO-KANADSKI- H ODNOSA ZADOVOLJAVA POTREBE
NARODA NASIH ZEMAUA I DOPRINOSI STVARI SVJETSKOG MIRA. Ml
IZRA2AVAMO 2ELJU I GOTOVOST DA RAZVIJAMO UPRAVO TU VRSTU
PLODONOSNE SURADNJE I ISKRENO NAMJERAVAMO DA OSIGURAMO DA
NA5E ZEMLJE RAZDVAJA LED SAMO GEOGRAFSKI"
SSSR i Jugoslavia
(Nastavak sa st. 1)
da je sjedinjavanje dveju armi-- a
u zavrsnim borbama za
oslobodjenje Jugoslavije, ucvr-stil- o
bratstvo dva naroda.
"Sovjetski narod $e od srca
raduje uspesima socijalistike
Jugoslavia koji su ogromni,
rekao je marial Golovanov.
Oni se ogledaju u novopodig-nuli- m
gradovima i naseljima,
obnovljenoj i razvijenoj indu-Strl- ji
i u uspesnoj izgradnp no
vih druitvenih odnosa". On e
Isporu2io posebne licne po-zdra- ve
koje je svim jugoslo-venski- m
borcima uputio mar-sa- l
Timoienko, predsednik So-vjetskog
komiteta ratnih vete-ran- a.
Komandant dunavske flote,
viceadmlral Holostjakov, koji
Je ucesfvovao u borbama za
oslobodjenje Beograda, govo-ri- o
je zatim o zajednic'kim bit-kam- a
sovjetske I jugosloven-sk- e
armije kao Izvanrednom
primeru internacionallsfic'ke so-lidarno- stl.
"Toi zajednic'ko) borbl za
pobedu ideja oktobra, jugoslo-vens- kl
narodi dali su mnoge
svoje sinove koji su se borili
u redovima revolucionarne
Crvene armije. Taj duh Inter-nacional- ne
solidarnosti, koji je
novostvorenoj armiji ulio Le-njin,
zraiio je u danima naie
zajedniike borbe protiv faiiz-ma- ,
kada su jugoslovenski na-rodi,
pod vodjstvom Komuni-sfHIk- e
partije, prvi u Evropi
podlgll ustanak i podrzati po-mo- c"
SSSR" — Izjavio e mat
5qI avijacije Sudec.
, OVO IM NE VALJA
Iz Moskve javljaju da se
Kina ogluiila sovjetskom po-ziv- u
da poialje svoju delega-c"- u
na proslavu 50-godisn- ice
Oktobra u Moskvi. Albamia e
odbila sovjetski poziv.
iz "Povodom proslave
socijalistic'ke
Prella su vremena kada se
o rani?k©j ktesl I komunl-S-Hm- a
govorilo sa podcenji-vcmjw- m.
Se razv'rtkom kepWe-Him- a
iz godine u geeHnu
brojteno sw se uvelHfevali re-eky?
rodnitke klase. Danas u
kepHolwtftkim zemljama ima
preko 200 miliona rodnika i
UiJbenika. Ali snaga te veli-ke
armije nije samo u tim
brojkama, jer snaga prolete-rijat- a
"u istorijskom pokretu
— kako je isticao V. I. Lenjin
— neuporedivo je nego
udeo u opltoj masi naselje-nja- ".
Ove misli ulltelja I vo-d- je
medjunarodne radntfke
klase potvrdila je praksa svih
wet uspesno provedenih sod-jalistiik- ih
revoludja.
U ono doba kada su Marks
i Engels organizovali prvu u
0 GODINA SSSR
Kanada SSSR
Vladimir I
MIROSLAV KRLE2A:
Sanjar koji je trasirao
zvjezdani put
(Odlomak)
Razgovor ruskog pjesnika
I engleskog politifara zapra-v- o
je dijalog svijeta. S jedne
strane govori H. G. Wels, toli-k- o
fabijevski kolebljiv I ne-povjerlj- ivo
sumnjiiav, toliko
sitnji'avo razuman, te se ne
mole oteti halastu mnogo
brojnih, zaista frivolnih pred-rasu- da
o znacenju, smislu I
vrijednosti tzv. historijske
stvarnosti. On ne razumije
Lenjina, u ovom sluZaju au-tenti'n- og
pjesnika Oktobra,
koji sanja svoj revoludona-ra- n
san sa matematitki pre
ciznom, gotovo nauZnom pe-danterij-om.
Dva {ovjeka, dva svijeta I
dva na'ina misljenja: racio-nala- n
i poetski. Racionalistu
predstavlja engleski pjesnik,
Radnicka kiasa
svetu medjunarodnu organi-zatij- u
"Savez komunista" on
je u svoje prvi puta
okupio svega nekoliko dese-Hn- a
2lanova. A kudu je slav-n- a
boljieviika partija pod ru-kovodst- vom
V. I. Lenjina po-dig- la
narode na ilurm kepi-teliz- ma
u carskoj ona
je u svojim redovima imala
svega 400 hiljada ilanova
partije. Pre 50 godina to je
bila jedina
partija u svetu. Pod
uplivom Velike oktobarske
sotfjalistic'ke revolucije poc"e-l- e
su nicati u svetu nove
organizovane po uzoru
bolj!evistic'ke partije i ve£
1928. godine u svetu je bilo
46 komunistiJkih partija sa
1,680.000 Zlanova. Svega za
7 godina kasnije, u 1935.
godini u svetu je postojalo
I j i Lenjin
literat po svom gradjanskom
pozivu, a pjesnika politiEar,
inzenjer revolucije, koji nika-d- a
nije progovorio ni rijeJi o
izletu na zvijezde, koji nije
napisao ni slova o interpla-netarni- m
brodovima, a koji
je u historiji astronautike, za-pra- vo
prvi tehni'kl konsfruk-to- r
brodogradiliita za prve
svemirske ladje. Budu li se
nepoznati putnici jednog da-n- a
zaista iskrcali na drugoj
svemirskoj neka ne za
borave Sanjara, koji je svo-ji- m
ingenioznim, poetskim
svje'icama us red ruske magle
na felu pokoljenja prvi trasi-rao
zvjezdani put.
(Iz "Razgovora o demokra-cij- i,
o humanizmu i o socija-lizmu- ",
"Vjesnik" 1. I. 1961).
61 komunisti2kih partija sa
3,141.000 ilanova.
Posle drugog svetskog rata
1957. godine u fttavom svetu
bilo je 75 komunisHikih par-tija
sa vise od 33 miliona {la-no- va
partije. Donas, u o2i
pedesetogodiSnjice Velike ok-tobarske
socijalistic'ke revolu-cije
na svim kontinentima u
iitavom svetu ve£ ima 88 ko-munisti- 2kih
partija koje ima-j- u
u svojim redovima okolo
50 miliona clanova partije.
Od jedinstva ovih odreda
avangarde medjunarodnog
proleterijata, koji ie primiti
najaktivnijo ulelie u pripre-ma- ma
i proslavi 50-t- e godis-nji- ce
Oktobra zavisi uspelno
kretanje ka novim pobedama
radniike klase u citavom
svetu.
Milan Kalafatii
njezina avangarda
(Odlomak 2lanka pedesetogodiSnjice
Velike oktobarske revolucije")
ve£a,
redove
Rusiji
marksistitko-lenji-nistiJk- a
par-tije
obali,
OKTOBflRSKfl REUObUGIilR I
nflROOi ilUGOSSiRyidE
IZ CLANKA PREDSJEDNIKA SFRJ I GENERALNOG SEKRETARA SKJ JOSIPA BROZA TITA OBJAVLJENOG U KNJIZl "SSSR
ZEMLJA OKTOBRA" POSVECENOJ 50-GODI5N-JICI
PRVE SOCI JAUSTICKE ZEMLJE NA SVIJETU.
Okfobarska socijalistidka revolucia i pobeda njenih ideja,
poitojanje prve zemlje socijalizma, Sovjetskog Saveza, imoll su
svestran i neprekidan utjecaj na modernu historiju naroda Ju-goslavije.
Revolucionarni potresi koje je Oktobar izazvao u svi-jet- u
ubrzali su raspad tadainje austrougarske monarhije, oja-ta- li
antiratne i nacionalno-revolucionarn- e pokrete i utjecali na
narode Jugoslavije da u neprekidnoj borbi, pod rukovodstvom
Komunistiike partije Jugoslavije, konaino stvore, i to pod naj-tezi- m
uslovima, svoju istinsku zajednicu ravnopravnih naroda.
U procesu te borbe je ubrzana i polarizacija klasnih snaga
u tadainjoj burJoaskoj Jugoslaviji, tako da su se ve£ od nje-no- g
postanka pofele ispoljavati sve one druitvene i politiike
protivure2nosti koje 6e postati izvor njene slabosti i ujedno
osnova na kojoj je revolucionarni pokret, sa Komunisti£kom
partijom Jugoslavije na celu, zasnovao svoju borbu i izvojevao
pobjedu. Drugim rie6ma, oktobarska revolucija je imala di-rekt- no
dejsrvo na snazenje jugoslavenskog revolucionarnog
radni(!kog pokreta, na acane nacionalno - oslobodilafkih po- -
0VJETSIШ
DRUSTV0
Kako izgleda sovietsko drustvo? Kakva e njegova socijal-"- n
struktura i kako se ono mena sa vremenom razvoja socijali-sticko- g
drustva?
Na ova pitanja odgovaraju podaci sadrzani u Statisti2kom
godiSnjaku "Sovjetski Savez za pedeset godina".
Do 1. jula ove godine broj stanovnika Sovjetskog Saveza
dostigao je 235,5 miliona. Ono obuhvata 83 miliona radnika
i sluzbenika drzavnih i zadruznih preduzeda i kancelarija, oko
20 miliona 2lanova zadruznih dobara.
Kakve su se promene dogodile u strukturi stanovniStva
zemlje u toku 50 godina sovjetske uprave?
Prvo, druStvene klase, koje su zivete od prihoda stecenih
drugim sredstvima osim rada, su nestale. Sovjetski Savez ne-m- a
zemljoposednike, industrijalce, bankare, trgovce, nema
srednjeg ili malog industrijalca ili trgovca.
Porast industrijske proizvodnje, koji se povedao za 71 put
u poredjenju sa 1913. godinom, 'zazvao je prirodnu migraciju
seljaka iz unutraJnjosti u unaseljena mesta. Broj ljudi zaposle-ni- h
u industriji i gradjevinarstvu, u saobradaju i sredstvima
komunikacija, povecao se za 6etiri puta. Razmera ljudi zapo-sleni- h
u poljoprivredi i Jumarstvu opala je od 75 na 31 odsto.
Odnos prosvetnih, zdravstvenih i naucnih radnika povecao se
najviie. Pre revolucije broj takvih radnika iznosio je 1 % aktiv-no- g
stanovniStva prema 14% koliko iznosl sada.
Izvrsene su radikalne promene u oblastima obrazovanja,
zdravstva i nauke. Pre revolucije, cetiri petine stanovniStva su
bile nepismene. Danas, 36 od svakih 100 lica ima vise srednje
obrazovanje. Prosecan ljudski vek povecan je od 32 na 70 go-dina,
i smrtnost je opala 75%. Zemlja ima priblizno 25 lekara
na 10.000 stanovnika, ili viie nego Sjed. Drzave i razvijene
zapadnoevropske zemlje.
Sovjetski Savez ima 712.000 naucnih radnika, cetvrtinu
ukupnog broja u svetu.
2ene aktivno ucestvuju u druitvenoj proizvodnji zahva-ljuju- £i
u velikoj meri postojanju velikog broja obdaniJta koja
vode racuna o oko 8,2 miliona dece. Deset godina posle okto-barske
revolucije, broj zena iznosio je manje od Jetvrtine rad-nika
u fobrikama i koncelarijama u zemlji. Njihov broj je sada
polovina. Dve tre4ine diplomiranih $tru&jaka sa viiim i stru6
nim srednjim obrazovanjem cine zene.
'PRAVDA"
stranSluhdjtenltoevrvanenjuclcmlnloetaaempnolahveireenvooluJecimonnaorago luiterbaotrubrle. pIrpoatikv,
Jo ima pitanja koja su premalo prouCena. Jedno Je od tak- vih pitanja oenutak 1 djelovanje sovjeta Inozemnlh radnl-Ckl- h kokojtiobsaiursskenelljkaldsiokcinhlajalditseetrpiifuttoktaerltjaurev(Smooleuvdcjejiujtesk. enjlRmuasij1e Jpuogdosluavtjeencsakjelhm)
bdlaemPP,roivkslralekjmeoefneeavbarukvaulriasrdakatei rnkeiuvjCeoilukcraaijdtenrae19rz1i7aj.reosrbiotldijelontlaksjee.porzPobobikllejaamzna.lopTroe-ske
Je oktobarska revolucija stvorila uvjete za evakuaciju rat- nih zarobljenika i pomogla da se organlzlra njihov stihlj-s- ki revolucionarni pokret.
ratniZhajezdanrooblsjeaniskoavjetbsakvolmti mvliasdijoem i trdeibpalolemastuskase ppreidtstaavn-njieStmv- a Austrougarske, Srbije, Njemafike i drugih zemalja.
TJ praksl, sva su se ta predstavnUtva malo bavila tim pro-bleml- ma, a vise su nastupala u ulozl pomagaca strane inter-venci- je
1 unutraSnJe kontrarevoluclje u Rusiji. Tako Je srpski poslanlk M. Spalajkovtt ufiinio sve da srpska vlada
ne prizna Sovjetsku republlku. Umjesto da evakuira u do-movi- nu sve ratne zarobljenlke, on se brlnuo da se vrate
kudl samo oflciri kontrarcvoluclonari. Zajedno s vojnim
predstavnikom kraljevine Srbije, Spalajkovic Je pokusao
organizirati specljalne grupe od mladjlh oficira 2a kontxa-revoluclonar- nu i Sovinistlfiku agitadju medju ratnlm zarob-ljenlcl- ma hvlravsattis.kiAmnakl1oosgjilnoovseunJesskedlmjeplrorivajaatntleallmjsik2iaaurosotdbrnoijouesgniallclrsimkpaare. mmNaljsihlsjooavvjmetsekdojuj orga-nlzira- nl RKP(b), dlzoa,htuljepvravlolmsu relidkuvldparceidjustasvtnrlacnilh inmolzselmjanlihprgedruapjua
sptorsalnolvaraodknolcelvaiksuealcjiajcei uorgruankiezlrsaajmu lhprzeamroablj"ernuiskkao,mtj.uzdoarus"e.
Dvadesettre!eg augusta 1918. obratlla se JugosJavenska
komunlstlCka grupa RKP(b) u Moskvi plsmom narodnom
kreta, kao i na budenje seljaJtva u njegovoj borbi za zsmlju
i slobodu .
Primjer Oktobra je doprinio brlem objedinjavanju dotad
samostalnih tocijal-demokratsk- ih radnlikih organizocija, (so-j- e
su nastale u razhiitim historijskim i drugim uvjetima, a po-itoja- le
su u Sloveniji, Hrvatskoj i Dalmaciji, Bosni i Hercego
vini, &biji i Vojvodini.
U toj borbi, koja je kulminirala u vrijeme raspada austro-ugarske
vlasti, kada su se javili snaini revolucionarni agrami
pokreti i pokreti radnika u mnogim krajevima naie zemlje,
znatnu ulogu su odigrali bivii zarobljenid — povratnicl 12
Sovjetske Rusije, koji su kao ocevici, 2esto i uJEesnici oktobar-ski- h
zbivanja, prenosili ideje Oktobra o borbi za mir, o diofel
zemlje seljacima, o stvaranju radniJko-seljaf- ke vlasti. Oni tu
bili na razne nafine i aktivni ucesnici mnogih radniJkih i se
Ijaikih antieksploatatorskih pokreta revolucionarnog karaktera
koji su u to vrijeme potresli mnoge krajeve Jugoslavije, stvara
juii i ovdje revoluaonarnu stuaciju.
"JUGOSLOVENI U OKTOBRU"
DO 1917. GODINE, U TOKU PRVOG SVETSKOG RATA,
NASLO SE U RUSIJI VISE OD 200.000 JUGOSLOVENA, GOTOVO
ISKUUOVO BIVSIH PRIPADNIKA AUSTROUGARSKE VOJSKE
KOJI SU SE PREDALI RUSIMA, ILI BILI ZAROBUENI. PREMA
SOVJETSKIM PODACIMA, VISE OD 30.000 TIH JUGOSLOVENA
— OD UKUPNO OKO 50 000 INTERNACIONALISTA — BORILO
SE S ORU2JEM U RUCI ZA POBEDU SOVJETSKE REPUBLIKE.
U SVOJOJ KNJIZl "JUGOSLOVENI U OKTOBRU", I. D.
OCAK DAJE DO SADA NAJPOTPUNIJU ISTORIJU STVARANJA
I DELATNOST JUGOSLAVENSKIH KOMUNISTlCKiH GRUPA U
RUSIJI I NJIHOVOG UCESCA, KAO VOJNIKA CRVENE ARMIJE,
U BORBI ZA SOVJETSKU VLAST.
POTPUNI TEKST OCAKOVOG DELA "JUGOSLAVENI U
OKTOBRU" IZLAZI IZ STAMPE U PRVOJ POLOVINI NOVEMBRA
U IZDANJU IZDAVACKOG PREDUZECA "NARODNA KNJIGA",
BEOGRAD.
ALEKSA DUND1C IMOCANIN?
Desetljeima histori2ari po-kuiav- aju
rijeiiti zagonetku
porijekla jednog od najvelih
revolucionara u Velikom ok-tob- ru
Alekse Dundic"a. Nje-gova
biografija odavna je
postala legenda. Slava Dun-difev- ih
djela djelovala
je da se zaborave po-daci
njegova iivotopisa.
Do sada je napisano ne-koliko
biografija velikog re-volucionara,
ali sve poftnju
od prvih dana revolucije.
Historija je zabiljelila nje-go- ve
podvige. Ali su nepo-znati
osnovni podaci o nje
mu. Znalo se samo da je
Aleksa Dundie Jugoslaven,
ali gdje je i kada rodjen, ka-ko
je doiao u Sovjetski Sa-vez?
Jedan od najstarijih jugo-slavensk- ih
komunista, Pavao
Lozo, tvrdi da je Aleksa Dun-d- ie
— lmocanin. On navodi
da je Dundie rodjen u selu
Grabovac, 20 km zapadno ugoslavenski
'fcfptf WieS" ЧИК
od Imotskog. I neka druga
otkrica zaista se podudaraju
s torn pretpostavkom. Pouz-da- n
odgovor, naravno, jo?
nije moguce dati.
Institut za izu'avanje rad-ni'k- og
pokreta iz Splita do-b- io
je zadatak da provjerl te
pretpostavke. Sovjeti
komesarijatu Inozemnlh poslova s molbom da se uklne
srpski kraljevskl konzulat kao agentura anglo-francusk- og kapitala koja se bavl samo antisovjetsklm poslovima. Takve
suKmraojlebme odkotloazblrlae 11 91o8d. pdoruceglieh suinsotzlzeamtlniphrvgeruvpijaestRi KdPa(bb)lv. ia
austrougarska diplomatska predstavnistva prelaze u ruke ratnih zarobljenika u raznlm gradovima Rusije. U Odeel mi predstavniStvo srpskog poslanstva preuzeli zarobljenid — radnlcl i seijaci. Posllje toga su, najprije u Moskvi a kasnije
1 u Peterburgu, Samarl, Kazanu, Ufl, Novgorodu 1 drugim
gradovima likvldirane misije i konzulati te organiziranl
sovjeti ratnih zarobljenika. U mjestima gdje Je bilo malo
zarobljenika, bavlle su se njihovlm poslovima inozemne
organlzacije RKP(b). Iz redova komunista 1 najprogresiv-nijl- h zarobljenika birall su se komesarl, koje su zatlm so- vjetske vlasti opunomcxMle da svestrano pomazu zaroblje- nlke. Cinovnlclma blvSlh inozemnlh misija bilo Je ponu-dje- no da ostanu radltl u sastavu sovjeta ratnih zarobljenika
U torn se razdoblju pojavila potreba da se osnuju organl koji te parallziratl djelovanje sluzbenih mlslja, Sto su pod
plastem evakuacije vrbovale blvSe zarobljenlke u kontra-revolucionar- ne vojske. rovjetska vlada Je udovoljila mcrtbi ratnih zarobljenika i predala poslove svlh mlslja na uprav-ljan- je njlhovu organu — Sovjetu Inozemnlh radnika J seljaka.
Petog novembra 1918. godine, nakon Sto Je stigla vljeet
0 prestanku postojanja Austrougarske monarhije, osnovall
su njenl nekadaSnji gradjanl u Moskvi Austrougarskl sovjet
radnlfiklh 1 selJaCklh deputata u Rusljl. Uskoro su osnovane
1 njegove filljale u Astrahanu, Samarl 1 drugim gradovima.
Dvadesetdrugog marta osnovan Je takav sovjet 1 u Kljevu
U njega su uSU predstavnlci njemacke, madjarske, dehoslo-vafik- e, Jugoslavenske 1 rumunjske grupe. Sedmog Juna osno- van je u Moskvi Prezidljum federaclje Inozemnlh sovjeta
u sastavu: Behm (predsjednlk), Olrom (tajnlk), P. Kindel,
|
