000094

OCR Text: 1
4
S
тАтеттшттшштшшштттшШшш&т
STRANA 2 — Jedinstvo, 27. marta, 1964.
Л iiOLJA' HAZUMUEVANJE XACIOXALXOG
Guy Favreau: Zasto su Francuzi
nezadovoljni i sta zele?
Guy Favreau, mlnlstar pravde (ranije minlstar imi-graci- je
i drzavljanstva) odrzao je govor u Empire Club-- u
u Torontu. Govor je protumaCen kao napad na francuske
separatisle. ЛН nlje bio samo lo. On Je takodjer pokuSao
da Clanove ovog kiuba (kulu anglosaksonlzma) uvjeri da
Francuzi imaju razloga da budu nezadovoljni.
Favreau Je ukazno na mail
broj Francuza, u drzavnoj slu-zbl,
i to ne samo na vlSlm ne-g- o
1 nizlm polozajima. Mozda
Je prlje 15 ill 20 godlna bllo
opravdanja za mall broj Fra-ncu- sa
na vlsoklm polozajima,
Jer lh je bllo malo sa odgova-rajud- m
kvallflkacljama, a u
koliko su lh 1 imall, nisu bill
spremnl da prosele u Ottawu.
All Je "nemoguCe raclonalno
objasnltl zaSto je tako mall
broj Francuza puStan na ju-ulors- ke
polozaje". Drugim rl-Jedl- ma
bill su dlskriminlranl.
Favreau je zatlm ukazao na
"iridlferentnost" Knglesklh
Ka'nadjana prema Francuzl-ma"
u drzavnoj sluzbl i njlho--
vom sluzenju svojim materln-skl- m
Jezikom.
"Gotovo potpuna odsutnost
francuskog kao sredstva u
svakodnevnoj admlnlstracljl 1
komunlclranju u kanadskom
glavnom gradu, 1 ravnoduS-no- st
prema upotrebl francus-kog
Cak 1 u Quebecu, stvorlll
su kod Francusklh Kanadja-n- a
oeJcCaJ da su strand u vla-stlt- oj
kucl", rekao Je Favreau.
Mnogl ljudl u Engleakoj Ka- -
nadl smatraju ovo roaglranje
Francuea "pretjeranlm, sen-tlmentaln- lm,
temeljenlm na
laznom Hi emoclonalnom po-поб- и".
On to smatra pogres-nl- m. Istlna Je da Je to reagl-ran- je
"temeljeno na krutoj
stvarnoetl I dubokom razoCa-ronju- ".
Favreau Je zatlm pozvao
En#leeke Kanadjane da zaml- -
sle sebc u poloiaju Francuza
tj. naclonalne manjlne, kojoj
je sporasumom od 1857. godl-n- e
iaJamCeno pravo upotrebe
svog Jezika na svim federal-nl- m
poljlma. . . Kako bl se onl
osjeCall kad bi godlnama kas-nl- je
na svoja plsma federal-nl- m
vlaetlma odgovore dobl-va- ll
na drugom Jezlku, kad bl
lm prlllkom telefonlranja u
Ottawu bllo reCeno da opera-tor
nc zna njihov Jezlk 1, ko-naC- no,
kad bl prlllkom posje-t- e
u Ottawu pronaSU da svi
govorc samo francuskl 1 da
njlh smatraju drsklm zato Sto
ocekuju da budu posluzenl ill
doblju informacije na svom
Jezlku.
Favreau je zatlm spomenuo
4,jednu vaznu stvar koju Fra- -
ncueki Kanadjanl nc traze"
(njogov naglasak), a to Je
ovo:
"Onl ne nastoje nametnut
blllnguallzam (upotrebu dva-J- u
Jeelka) po cijeloj Kanadl;
onl samo traze restauraclju
— 1 oslguranje — onog billn-guallz- ma
kojl nikad nlje smlo
nestatl lz admlnlstraclje ka-nads- klh
poslova, nltl lz opCe-n- ja
medju Francuzlma 1 En- -
glezlma u provlnclji Quebec."
Favreau je lznlo "asplraclje
(teznje) Francuske Kanade
ill uvjete pod kojima Francus-kl
Kanadjanl temelje svoj da-U- nl
opstanak u Konfederacl-J- l
— o to su:
"Njlma treba da oejete du-bo- ko
u svom sreu, da su onl
u Kanadl kod svoje kuce; da
Je Ottawa njihov glavnl grad
Isto koliko englesko-govoreC- lh '
Kanadjana. da su c.U puni l
ИвуввмКгдјг-- ' сЧтРг! &
eggs '€Ht~ &
Guy Favreau
sudlonlcl u polltiCkom 1 eko- -
nomskom zlvotu Kanade; da
njlhova sudbina vise ne zavl-- sl
— 111 lzgleda da ne zavlsl —
od drugoga.
"Neka c. i Kanada pruzl
Francuskoj Kanadl dokaze da
su svl Kanadjanl stvarno par-tne- rl,
Jednakopravnl u eko-nomsko- m,
trgovackom, lndus-trijsko- m,
kulturnom 1 pollti-
Ckom zlvotu naSe zemlje."
Favreau Je zatlm kazao da
U TARLAMENTU opet
ajevvx%%i%xviv%Avk3KaJX$a JedimStvO
PltOBLEMA
svl Kanadjanl trebaju osudlti
"one sICuSne ljude" kojl huS-ka- ju
Francuske Kanadjane
protiv ostalih, lstlcuCl Cak 1
rasne razlike. Svl takodjer
trebaju raskrinkavatl one kojl
lz "oportuntetlCklh razloga
medju novlm Kanadjanlma
(slgurno misll na doseljenlke
lz druglh zemalja) rasplruju
strah 1 neeadovoljstvo zbog
upotrebe rljeci bllingualizam
1 blkulturallzam" (bllinguali-zam
znaCl dva Jezlka, blkul-turallzam
dvlje kulture). Za-tlm
Je rekao da "ovo pltanje
Clju suStlnu Cine vlSe-kultur-n- ost
Kanade — zasluzuje
mnogo duzu dlskuslju." Kao
blvSI mlnlstar drzavljanstva 1
lmlgraclje on smatra da Je
"taktlka dljeljenja upotreb-ljavan- a
zato da se stvorl ne- -
Jasnoda 1 sumnja sltna, opa- -
ka, llcemjerna 1 opasna za sve
Kanadjane".
Ako smo pravllno shvatlll,
FavTeau Je protiv francusko-kanadsko- g
separatlzma, all za
ravnopravnost francusklh 1
englesko-govorec- lh Kanadja-n- a,
sto bl znaCllo prlznavanje
o Kin a
U kanadskom parlamentu Je opet bllo govora o Klnl.
Jedan konzervatlvni zastupnlk je htjeo da zna da 11 Je
vlada temljenlla stanovlSte prema toj zemljl tj. kada Ce s
njom uepostavltl dlplomateke odnose.
Odgovorio mu je zamjenik mlnlstra vanjsklh poslova,
kojl Je rekao da u vladlnu stavu nema nikakve promjene;
ona je za trgovlnu 1 kulturnu razmjenu sa Klnom, all pro-tiv
diplomatekih odnosa.
Vladln predstavnlk Je pokuSao lznljetl neke nove ar-gume- nte,
all je opet zaoblSao glavnl, a taj Je da Kanada
u ovom pltanju slljedl Washington.
U parlamentu Je bllo govora 1 o trgovlnl sa Klnom.
O tome su razgovarall vodja Nove demokrateke partl-J- e
T. C. Douglas 1 mlnlstar trgovlne Mitchell Sharp.
Douglas Je htjeo da zna da 11 J e americkl prltlsak sprl-Jec- lo
prodaju automobllsklh dijelova Klnl, kao prlje ne-koll- ko
godina, Fordovlh automoblla.
Douglas Je rekao da Je Gain Import Co. lz Vancouvera
doblla dozvolu od mlntetarstva trgovlne za lzvoz automo-bllsklh
dijelova u Klnu, all kanadske podru2nlce General
Motors, Forda 1 Chryslera su odblle IsporuCltl te dljelove,
tvrdeel da lm nlje dozvoljeno da prodaju za lzvoz 1 neka
se porucloc (Gain Import Co.) obratl njlhovlm glavnlm
uredlma tj. "parent company" u SJed. Drfavama. Otamo
Je doblven odgovor da lzvoz automobllsklh dijelova u Klnu
nlje dozvoljen.
Nastala je cudnovata sltuaclja: Kanadska vlada doz-volja- va
lzvoz automobllsklh dijelova (mlnlstarstvo trgovlne
je lzdalo Izvoznu dozvolu), all narudzba ne moze bltl lzvr-Sen- a,
Jer odluka zavlsl od amerlcklh kompanlja, all ove se
ravnaju prema politlcl amerlCke vlade — pollticl ekonom-sk- e
blokade Klne.
Douglas Je trazio obJaSnjenJe. Sharp je odgovorio da ga
odmah ne moze dati, nego te to uraditi kasnlje.
Sta te reel? Hoce 11 nareditl automobllsklm kompanl-Jam- a
ovdje da lzvrSe narudzbu 111 Ce prlznatl da za njlh
vazl amerlCka politlka?
Ovo pltanje bllo Je pred vladom Jednom ranije. I ona
se pokorila voljl amerlcklh kompanlja, odnosno vlade.
All ako to opet sada uradl postavlt Ce se pltanje tko
Je u Kanadl goepodar 1 CIJa politlka prevladava.
Pokazat Ce se slaboet u vladlnu stavu u pltanju trgo-vlne
sa Klnom.
Ml stalno govorlmo: Kanada treba da vodl nesavisnu
vanjsku politiku i u odnoslma sa drugim drzavama poloilt
od svojlh lnteresa.
Published every Friday, In Serbo-Croati- uj and Slovenian languages, by Jedinstvo Pub-lishing
Company, 479 Queen Street West,
Toronto 2B, Ontario, Canada; telephone EM
3-- 1 642.
Editor Stjepan MioSid, Business Manager Ivan Stimae.
Subscription rates: 14.09 per year. USA and other countries $7.00.
Aat&orised as Second Class Mail, Post Office Dept Ottawa, and for payment of postage In cash.
Vft
naclonalnlh prava Francuza,
kako Je odredjeno sporazu-mo- m
dvaju kanadsklh naroda
1867. godlne. Samo nlje rekao
na kojl naCln da se to postl-gn- e.
Posljednje Favreauove rlje-ci
uperene su protiv reakclo-narni- h
elemenata u naclonal-ni- m
ill etnlcklm grupama kojl
ove grupe suproetavljaju 1
Francuzlma 1 Britanclma, pre- -
mda 1 on (Favreau) upotreb-ljav- a
rljeC "vise-kulturno- st"
(multi-cultura- l), sto bl zna-Cl- lo
da priznaje Kanadjanlma
ukrajlnskog, njemaCkog, tall-Jansk- og
ltd. porljekla, da pro-vo- de
kultunie aktlvnostl na
svom Jezlku. (Elemente toga
gledlsta vldjell smo u govo--
ru senatora Yuzuka kojega
smo nedavno prenljell u okvl-r- u
nastojanja da Cltaoclma
pruzlmo Sto Jasnlju sllku na- -
clonalnog problema). Samo Je
nerazumljlvo to Sto Favreau
1 Pearsonova vlada JoS uvijek
pomazu baS grupama, koje
teze za "balkanlzacljom" Ka-nade
(ovaj lzraz se Cesto cuje
u sadaSnjoJ dlskuslji naclonal-no- g
problema).
Mr. ' 'ШШШшШшШ (
)
Medju najnovijim kanad-ski- m
driavljanima nalazi sc
I'raskovia Doubina, koja
ima 97 godina. Ona jc u Ka-na- du
doSla iz Sovjetskog
Saveza 1957. godinc svome
sinu Mihajlu kojega nlje vl-dj- ela
41 godinu.
(CP foto)
5 0 0 godina
prije Kolumba
Jednom norveskom ufienja-k- u
nedavno Je poSlo za rukom
da deflnitlvno i neoborlvo do-kaze
da su preel danasnjlh
Norvezana otkrlll 1 nasellll
dljelove Sjeverne Amerike JoS
pola mllenlja prije nego Sto
Je Kristofor Kolumbo "otkrlo"
Novl svljet. DugogodlSnJa u-po- rna
traganja, Sto lh Je na
dljelu atlanske obale Sjever-ne
Amerike od Rhode Islanda
pa sve do Newfoundlanda vr-S- lo
norveSkl IstrazlvaC Helgo
Ingstad, urodlla su plodom.
Kod mjesta Anseaux-Mead-o- ws na Newfoundlandu eks-pedlc- lja
ovog norveskog lstra-zlva- Ca
nalSla je na tragove
Jednog vlklnSkog naselja: po-ruSe- ne
ostatke jedne kolibe
koja Je po svoj prlllcl sluilla
kao — kovaCnlca. Ispltlvanja
pomoCu radloaktlvnog lzotopa
ugljlka-1- 4, lzvrSena na Sveu-CillS- tu
u Harvardu, dokazala
su da se radl o ostaclma zda-n- ja
koje je bllo podlgnuto I
koje se upotrebljavalo oko go-dlne
1000. — dakle upravo u
vrljeme kad se poznatl Lelf
Erlcson, vlklnAkl pomorac, ot-pu- tlo
od Grenlanda do Sjever-ne
Amerike, pola mllenlja
prlje Kolumba. Nadjenl su os-ta- cl
Jednog kamenog nakov-nj- a,
oveCl broj Cavala 1 osta-- ci
nekadaSnJe vatre. Kaalva-nj- a
1 tvrdnje vlklnSklh I nor- -
Pjesnik borbe i slobode
150-GODISNJI- CA UKRAJLNSKOG rJESXIKA TAKASA
SEVCENKA SLAVI SE K0 MEDJUNAHODNI
KULTURM DATUM
StopcdestgodlSnJlca rodje-nj- a
Tarasa SevCenka vellk Je
datum u kulturnom zlvotu Cl-tav- og
svljeta. U proslavl toga
Jublleja sudjeluje 1 UNESCO.
Sada prlpremamo za Stampu
dva Jubllarna zbornlka rado--
va vellkog ukrajlnskog pjes-nlk- a.
IzaCl Ce na francuskom
Jezlku.
Pored toga UNESCO prlpre- -
ma na raznlm svjetsklm Jezl- -
clma trl radlo-prljeno- sa pos--
veCena stvaralaStvu vellkog
ukrajlnskog pjesnlka. Te eml-sl- je
bit Ce poelane u sve zem-lje
Clanlce UNESCO-- a 1 eml-tlr- at
Ce lh domaCe stanlce. U
Casoplsu "Courier UNESCO" 1
drugim lletovlma te organlza-clj- e
bit Ce objavljenl materl-ja- ll
povezanl s aktlvnoSCu 1
stvaralaStvom SevCenka.
U stvaralaStvu SevCenka 21-- ve
vellke ldeje sveCovJeCans-ko- g
oslobodjenja, Jedlnstva 1
prljateljstva naroda 1 zato se
on s punlm pravom moze sla- -
vltl kao pjesnik Cltavog Covje-Canst- va.
Od prve do posljed-nj- e
strofe djelo Tarasa Sev
Cenka prozeto Je plamenom
ljubavl za slobodu naroda, za
njlhovo prljateljstvo 1 brats-tv- o.
Tl osJeCajl ilvjell su u pjes- -
nlku, kmetskom slnu, od naj-rani- jih
dana njegova zlvota.
Kmetskl Jaram bio Je tezak
svlma kojl su ga morall nosl-t- l.
All narofilto tezak, moral-n- o
nepodnoSlJlv bio je onlma
kojl su uspjell uCl u redove
kmetske lntelegenclje. Nekl
veleposjednlcl lmall su svoj a
kazallSta, orkestre, sllkare iz
redova kmetova. Osobito tale-ntlranl- ma
onl su katkad pru- -
2all moguCnost da se Skoluju.
ilmena neklh sllkara kmetova
postala su veoma poznata, all
,'saml umjetnlcl bill su potpu- -
no svjesnl svog ponlzavaJuCeg
polozaja. Svakog Casa mogao
Je nalJuCenl mecena poslatl
talentlranu glumlcu u staju,
svoga lzvanrednog volllnlsta
kaznltt Slbanjem 111 ga poslatl
u vojnlke.
Ruska napredna knjlfev-no- st
oplsala Je to straSno sta- -
nje. Cltaoce Je uzbudjlvala
sudbina talentlranlh glumaca
u pripovljestl Hercena "Svra-ka-kradljlvlc- a".
U prlCi samog
SevCenka "Muzlkant" govorl
se o traglCnoJ sudblnl "kemt-sko- g
Paganinlja".
Toj grupl kmetova-lntelek-tuala- ca
— prlpadao Je 1 Ta-r- as
SevCenko. Bio Je mladiC
kad ga Je njegov vlasnlk En-gelha- rdt
poveo sa sobom u
Petrograd I uplsao u radionl-c- u
sobosllkara Slrjajeva. Me-djuti- m,
SevCenko Je usplo uCI
u krug petrogradskih umjet- -
nlka 1 plsaca. Njegov talenat
ocljenlll su pjesnik V. A. 2u-kov- skl
1 sllkar K. P. Brujlov.
SevCenko Je bio prlmljen kao
student u umjetnlCku akade-mlj- u.
Tu Je teze озЈеСао kme-tske
lance. Njenova rnrznja
prema poretku kojl JoS trpl
kmetstvo pojaCala se.
PriJatelJI su skupili potreb-n- u
svotu da bl otkuplll Sev-
Cenka od njegova gospodara.
ManJu svotu dodali su 1 dvo-ra- nl,
pa Cak 1 clanovi carske
porodlce. Nadall su se da Ce
to "smekSatl stav" blvSeg
kmeta. All Taras SevCenko nl- -
ItllllllUlllllllllllllllllllltlllllllllllllllll
cITAJTE I
sIRITE
JEDINSTVO!
iiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiniu
mansklh saga (legenda) o na-seljava- nju
Amerike 1 u to vrl
jeme tako su nedvoumno do- -
kaaanl. Cak poetojl vellka vje-rojatn- ost
da se radl o osta-clma
kuCe samog Leifa Erlc-son- a.
МЈ' У' L
' 4
Taras
Je se osJeCao Slobodan dok Je
JoS tollko njegovlh zcmljaka
Camllo u ropstvu. I rodjena
sestra bila je JoS uvijek Engel- -
hardtova kmetlca.
Revoluclonarno-demokrat-sk- e
ldeje SevCenka CellCUe su
se u druStvu napredne ruske
1 ukrajlnske lntelegenclje. On
Je zivlo u ldejnoj atmosferl
kruzoka BJellnskog 1 PetraSe-vsko- g.
U toj atmosferl razvl- -
jao se 1 uCvrSClvao njegov ma- -
teriJalistlCki nazor na svljet.
Godlne 1840. Taras SevCen
ko stuplo Je u Kljevu u ile-gal- nu
organlzaclju Clrllo-me-tods- ko
bratetvo. Glavna taC-к- а
u programu toga bratetva
blla Je federaclja svlli Slave-n- a
pod rukovodstvom Ruslje.
Program Je bio umjereno llbe-rala- n.
StuplvSl u bratstvo, SevCen-ko
je sa soDom donlo neukro-ti- vl
revoluclonarnl duh. Za
njega Je federaclja slavensklh
naroda blla samo prvl korak
na putu prema svjetskom bra- -
tstvu slobodnlh naroda. Odu -
Sevljavao se ldejama revolu-clonarn- lh
ustanaka protiv ug-nJeta- Ca.
Te mlsll Jasno su vl-Se-m- anje
lspoljene u njego-vl- m
poemama "Heretlk", "Ka-vkaz- ",
"San" 1 druglma. Poe-m- e
SevCenka llegalno su se
Slrlle na sve strane 1 za njlh
su znale carlstlCke vlastl.
UnlStlvSl Clrllo-metods- ko
bratstvo, carska vlada naro-Clt- o
Je okrutno kaznlla Tara-sa
SevCenka. Llberalnl Clano-vi
druStva Kostomarov, KullS
1 nekl drugl prognanl su u
razllClte gradove centralne
Ruslje, all su 1 dalje mogll ra-dl- tl
u drzavnoj sluzbl. Sev-
Cenko Je bio osudjen na izdr-zavan- je
roblje kao nlkolajev-s- kl
vojnlk u OrenburskoJ gu-bern- lji.
Car je zabranlo pjes-nik- u
da se bavl knJlievnoSCu
1 sllkanjem. VlastodrScl su
htjell lzbrlsatl Iz knjizevnostl
lme SevCenka 1 predatl ga za-bora- vu
— u RuslJl 1 u lnoze-mstv- u.
All, prevarlll su se. N1-S- ta
nlje moglo slomltl neukro-tlv- u
pjesnlkovu borbenost.
NJegovl stlhovl 1 dalje su se
llegalno Slrlll Cltavom Rusl-Jo- m. I kad se posllje desetak
godina SevCenko vratlo u Pe-trograd,
Cltava Ruslja slavlla
ga Je kao vellkog pjesnlka.
Proslava 150-godlSnJ- lce ro-dje- nja Tarasa SevCenka pada
ii vrljeme kad se vodl posljed- -
nja borba protiv kolonlzatora,
robovlasnlka i raslsta. To da-J- e
naroCltu aktuelnost motl-vlm- a
SevCenkove poezlje. O-gran- lClt
Cemo sc na Jedan ve
oma karakterlstlCan 1 simbo-UCa- n
trenutak.
Godlne 1860. Marx Je u pls-m- u
Engelsu upoeorlo na lnte-resant- nu
paralelu u povjes- -
nlm sudblnama Sjedlnjenlh
Driava 1 Ruslje. Prema Mar--
SevCenko
xovim rijeClma "najvellCan-stvenl- jl
dogadjaj u svljetu u
danaSnJe vrljeme — to Je po-bu- na
amerlCkih robova. . . 1
pobuna robova u Rusijl". U
Amerlcl se borba protiv ro-bovlasnl- Stva
ubrzo pretvorUa
u gradjanskl rat. U RuslJl su
selJaCkl nemlrl protiv velepo-sjednl- ka
1 revoluclonarna ls-tupa- nja
krufoka napredne ln-telegenclje
traslrall revoluclo-narn- u
sltuaclju joS polovicom
proilog stolJeCa.
U to vrljeme razvilo se uz-budlj- lvo
prljateljstvo vellkog
ukrajlnskog pjesnlka Tarasa
SevCenka 1 glasovltog crnaC-ko- g
glumca Ira Aldrlgea.
Crnac amerlCkog porljekla
Aldrige bio Je glumac svjet-sko- g
glasa. LICno je bio slo-bodnj- ak,
all Je poput SevCen-ka
osjeCao tesku sudbinu svo-je
braCe. NJegovo kazallSte, u
kojem Je nostupao ansambl
afrlCklh crnaca, razblll su ro-bovlas- nicl.
On Je sam bio prl- -
lsllJen da P°bJesne Amerike
kako bl spaslo glavu. All 1 u
"slobodnoj" EngleekoJ raslstl
su ga lzopdll. Medjutlm, odu-Sevlje- no
su ga prlmlli naprcd-n- l
lntelektualcl u Moskvl 1 Pe-trogra- du.
Ruslja Je postala
druga domovlna genijalnog
Ira Aldrlgea.
Iskrenog 1 vjernog prljate-lj- a
Aldrige Je nasao u Tarasu
SevCenku. Sjedinlla ih Je za-Jednl- Cka
rnrznja prema ugnje-taClm- a.
Aldrigeovi rodjacl bill
su robovl, a SevCenkovl zem-lja- cl
kmetovl. Obojlcu Je uz-budjlvala
ldeja o oelobodjenju
svlh ugnjetenlh. Postall su ve-ll- kl
prijateljl 1 duge sate u
danu proboravlli bi zaJedno.
SevCenko Je lzradlo 1 Aldrld-geo- v
portret, 1 to Je Jedan od
njegovlh najboljlh llkovnlh
radova.
"Novoje vrcmja"
Moskva
Gustavc Lanctot, star 80
godina iz Ottawe, dobio je
ovogodUnju nagradu gene-ralno- g
guvcrnora za djelo
Ilistoirc du Canada (IILsto-rij- a
Kanade), na francus-kom
jezlku. Nagrada iznosi
h 11 jail u dolara.
i