a Patrick Hartt, Jak Kanadyjczycy sa rzadzent David Hoffman (Canadian Scene) Przez szereg| prawa lat Kanadyjezyey spodziewall sie ,waine: kontrolowanie wiasnoécl, wymiar) obywatelskie, sprawiedliwosei, szkolnictwo, ad-| od rzadéw u wiadzy odgrywania! ministracja ziemiq nalezaca do poteznej roli, ktéra amienilaby warunki ich codziennego iycia. Na skutek tego ctworzono setki! rzadowych schematow, przepiséw i regulaminéw. Niektérzy Kana- dyjczyey widzicliby ich jeszeze| wieeej, inni znowu zdecydowa- nie mniej. Wiekszosé obywatel! wrdaje sic byé zadowolona z watela, Ocaywiseie edy w Kanadzic mowi sie o interweneji rzadu, nie mozna zrzucat cate] odno- wiedzialnosci na jega barki. Po- siadamy trey szezeble rzqdéw federalny, prowincjonalny i mu- nieypalny, jest wiee rzeezq ja- sna, ze sprawy obchodzace nas najbardziej, jak ofoczenie, mie- szkania, poziom gycia, zatrudnie- nie | zarobki — nie moga byé odpowiedziainascia tylko jedne- go ciata ustawodawezego, Roz- wigzanie powviszyeh zagadnien wymaga wsnodipracy wszystkich traech szezebli rzadzenia. sSzemat podzielonego systemu rzadzenia nie jest Jatwy do zre- gumionia dia wielsszogci abywe- tell, Wiela z nich twierdzi, ze system prawny kraju jest bar- dzo skomplikowany. Wiem, i wielu posidw do federalnego Parlamentu, polityey prowincjo- naini oraz radni miejsey zfadza- ja sie ze mng. Cresto bowlem wspominaja, ze ich wyborey zwracaja sic doa nich z proble- mami, ktére w rzeezywistofci naleza do “iInnego prawodas- stwa", Ale dlaczego system rza- low w Kanadzie jest tak skom- plikowany? weatenewe Deisiaj wszystkie systemy rza- dzenia wydaja sie byé skompll- kowane, ale najbardzie} chyba system federalny, gdyz w nim od- powledzialnosé rozdzielona jest gfodnie z konsivineia na dwa lub wiecej] szezeble rzadowe. Pada wiee ezesto pytanie czy nie byloby lepiej 1 latwie] mies | jedno-szezeblowy rzqd tak jak | we Franeji czy w Anglil, ktory- by byt odpowiedzialny za wszyst- kie waine deeyzje? Oezywisele, ge takie rozwiagzanie byloby prosisze, ale — i tu lezy sedno sprawy —~ system taki nie jest i nigdy nie byt realistyezna moz- liwoSeig Kanady. Sir John Maedonald, plerwszy premier Kanady. oraz wielu je- go kolegaw z Ontario woleliby prawdopodobnie jednolity sy- stem rzadzenia, w ktGrym jedno prawodastwo ustanawlaloby pra- wa dla catego kraju. W takim kie musialyby istnie¢ tak Jak istnieja dzisiaj, ale rzady pro- winejonalne otrzvmywatyby swe- je uprawnienia na podstawie statutéw uchwalonych przez na- rodawy parlament. W polowle wieku 19 mielismy szereg ina- ezej] mySlacych palitykow, szeze- gélnie z prowineii nadmorskich Quebeeu, ktérzy uwaiali, prowinee winny posiadaé pewn: ogdino-pat | autonomie. Jeden stwowy rzad byt poprostu poll- tyeznie nie do przyjecia. Dlate- fo tez w | siano eksverymentowac z od- ktérym_ od- uprawnienia shrowe}, typem, w powiedzialnoasci i rzadéw byivhy wyraznie sprecy-| zowane w konstytuevinym doku- mencie, ktéryby stwierdzal czy odpowledzialnogci_ te naleza tyl- i federalnego). Rozdziat wladzy federalne} i| odzwierciediat | cele Konfederacfi. Na skutek in-| prowincjonalnej teresdw lokalnych, wymagaja- nia, odrzucono jednoplanowego i podjeto wy- pracowanie odrebny cho ustaiwa- | dastw prowinejonalnych. Stow- | tamtych C72: | sow. oTaz sam dokument konsty: | ~The British North | i nictwo politykow tueyjny ——~ America “Act — wykazuje, prowineje nie otraymaty praw2 decvzji. lowat bankowoéé potyezek. rzadem Czas | -obaw Kanady systemic samorzady magistrac- | ramach konstytucdi mu- | w sprawach naczelne] | wagi Patrzac na te zagadnienia | dzisiaj widzimy, 20° prowincje i] -prowineji oraz rozwijanie insty-| tue]i municvpalnych., Podkresglanie jednak zakresu wladzy prowincjonalnej dopro-| wadziloby do zaciemnienia sen-| su pierwotnych przepiséw kon-| stytueyjnych zr. 1867, Wo oumy- stach wielu politykéw tamtych | | . /ezas6w jedynym celem ustano-| obeenego stanu rzeezy, ktdéry po-! ey ) zwala na stosunkowo powazng| interwencje rzadu w aycie oby-! wienla unll federalnej bylo po- wolanie do gvcia rzadu narodo.| wego, na tyle silnego, by mde konsolidowaé i rozwijac nowe tyke terenowej] i gospodarezs} byta Tak jak je wdwezas przemy- Slano, gtowne zadania rzadu na-| legaly, za kulturalnym zasiegiem | a nie zapominaj-| | deralnego, prowineji — my, ze rzady nie oddawaly wow- ezas tylu ustug obywatelom co dzisiaj —- do Ottawy. Rzad fede-| ralny miat do dyspozyeji mecha-| inizm dla rozwoju gospodareze-| go: regulowat handel } przemyst. podatki, kontro-| udzielanie| Prowineje dzielily z| odpawte-| za dwa niezmiernie. & naznaczad ela j i federalnym dzialnasé wowezas waine polityezne dzia- ty: rolnictwo i imigracje, ale ustawodastwo federalne mialo w| tveh dziedzinach plerwszenstwo | nad prowinejonalnym, a chocia zakladanie sqdéw nalezaio do obowiazkdw prowineji, parle- ment federalny by! odpowie- dzialny za kodeks karny. Aby zrozumieé kanadyiski sy- sem federalny, trzeba pamietac, ze w plerwotnym zalozeniu ist- niala duga przewaga wplywow przemawiajacych za centraliza- cig. Dzisia} juz o tym zapomnia- no, albewiem rzady prowincjo- nalne zyskaly na powadze i sza- -ecunkin W r, 1867 olbrzymia rola rza-' du federalnega byla dokiadnie | bedziemy wiedziell watele soble zyezqg i udziellim: | ‘Romisj a (Canadian is}e Sedzia 1 ES przewodniczacy, Komisji Reform Prawnyeh, pre- -gnie wspdipracowac ze spolecz-) m | nosciami prasqg W przygotowaniu reform, : ) sPolecrens te w ktorym ; etnicznymi oraz w kodeksie karnym. | zyezenie to wyrazil wo wywia-; m dzie udzielonym Canadian See-| ne, dodajac, ze wdzieczny byt za te okazje dzieki kt6rej] mogt do- |trzeé poprzez prase etniczng de z ktorymi ina szerokich mas, ezej nie mégiby nawigzac kon- taktu. Ontario eym 6-osobowej komisji parla- | mentarnej, ktora wiaSnie rozpe-| czgla swe prace.”"Przede WS2yst1 1 cdeks karny. Istnieje sporo wy. kroczen przeciwko prawt, ktare - kim — powiedzia sedzia — ne lezy zdaé sobie sprawe jakie py] b ctaas . “| tania zecheg zadawaé obywateie. panstwo przez energiczng peli-| . isie im w tym systemie podoba* imponu:| im odpowiedzi. zarawno ecywilnegc jak i karnego. Zasadniczym je dnak jej zadaniem bedzie prze-| studiowanie kodeksu karnego. Rozesiano 6 tysiecy kwestic- nariuszy, Celem ich nie jest zdo- bycie formalnych sugestiil, ale sondaz opinii dla dalszych prac. Komisja bedzie wdzieczna za wszelkie opinie. Winny byt one adresowane do Jean Cote, Se- cretary, Law Reform Commis sion of Canada, Ottawa Ontario KIA OL6. Jest rzeezqa oezywista, ze sedzia Hartt, jak na tak wysokie stanowisko, jest jednym z najwiekszych spe- ejalistéw, jezeli chodzi o refor my prawne. PodkreSla on sta- nowezo, ig zadaniem komis]ji nic jest narzueanie swych pogladow rzadowi, zadanie to polega jedy- ‘nie na wysondowaniu opinil, o reszele natomiast rzad, zadecyduje “Prawo karne — stwierdad sedzia — musi byé wyktadni- kiem podstawowych wartoSci. Bez watpienia jesteémy na pro- gu epoki, przemyslana. Jege przewaga d7-| ers wala sie wyraznie odezué przy| ‘rozdziale zardwnoe odpowiedzial- nosci jak i bogatsaych grdédet do-| chodu, rzad federalny kontroli mogt roztaczaé nad rzadami prowincjonalnymi. oraz w Oczywiscie system federalny| ulegi powaznym przemianom przez 100 lat od chwili zawigza- nia sie Konfederacji. Wiele po- waznych zmian w stosunkach rzadéw prowincjonalnych 2 rea. dem federalnym nastapilo nie- diugo po 1867 roku. Z biegiem oraz z zmniejszaniem sie terylorialne] Standw Zjednocze- nych, interesy prowine]i zaczely Scieraé sie z interesami federal- nymi. Skomplikowany jaki mamy dzisiaj jest wynikiem raz powolnej, raz gwaltownej ewolucji stosunkow polityeznych. System ten vosiada elementy ‘poezgtkowej formy rzadéw, ele- menty aufonomil prowincjonal- nej j regionalnych uprawnien, ‘oraz blerze pod uwage wrraste-| jace zadania obywateli o inter-| -weneje rzadowa. Nalezy sobie jednak zadac pytanie: czy (Dr Hoffman jest profesoram i Wydziahi Nauk Polityeznych na Uniwersytecie York). Czasnek “a zirowie] ko do jednego rzadu ezy do obu | , jednoczesnie (prow inejonalnego i evtye te im srodkiem, vm ae mind 7# emnleczyercrenia krwi i rape | vegws Inb nieesy hakterie. po eoduiace ropients, Adams Garfic | Searles rawiera, Drawdsloy ole lek crommkowy ‘tulede millony os6b urs sxosmku {ako edrowotnego pa « takresle lecrenia lub podtrsy. nanie alt. Oxatele dbaloké woe edrowle . swoje ally. Za0. ~ainicia ale we Garlic Pearles w a aiblieres fr rerii lub saptece, jeercte— dik Nerawodnie poczujecte sie te sted. moeniel, nabwwajac ted od jaka| co do ekspansii system} sy | stem ten odpowiada naszym po-| OG | trzebom? | miennym typem struktury pan- | ieh| | tow 1 zasad”. Sedzia Hartt przetywa na 5-let-| inim urlopie 2 Najwyiszego Sadu| i jest przewodnicza-| . | Jest prze\ “i echodu przed spodatkowaniem j ‘niektére przestepstwa uzywania aiisge miaty qe np. raezej] obstugiwac ‘dnego miasta, tak sad. miody jeszcze ezlowiex | ktore} aaa moc kontrolowae zachowanie | sie i impulsy ludzi za pomocq | studiaw socjologicznyeh i far. makologii. Ale ezy tego pragni sihih | mv? Czy wiemy napewno Jakie kow, wartogel winny dominowae w) ? Nasz kodeks karny powstal dia zaspokojenia doraznych po- trzeb, a jego paragrafy byty wy- nikiem zaistniaiyeh MM doslownie uwagl na to, czy ye Artykuly I korespondencie ramleszezone w “dalate Herytelnicy Pisza przed: Stawlala osobisic opinie ich autoréw a nie redakeli “Jwiazkawea", kidra nie blerzte dodpowledzisinase! thee" an Ske ndaliczne aniedbania : sytuac,!, Szanowny Panie Redaktorze. Obeenie nadszed? czas — dodal) Toronto jest jednym z najbar- | sedzia — aby podejs¢ do praw:- ‘dziej chyba po macoszemu trak- dawstawa kraju w duchu ides fowanych miast w Kanadzie je-| jieli ehodzi o utrzymywanie choe | -hby jakiego-takiego porzadku na wicach w okresie zimowym. Po- | Sedzia Hartt ne jest pewny, ezy przesiepstwo ukrywania do- narkotykow winny podpadaé ped nie sg uwazane przez aby wate i stwa, gdy jednak do Jakie aspekty naszega systemu za praestepstwa ne . i sadowego niepokoja ich? ekspansji, Lista uprawnien rza- a . du federalnego jaca. A col ehodzi do wymiaru kary mesi | sie zastosowae Gdy zdefiniujemy owe pytania | Wicle osdb cierpi niepotrzehaie szego oby-] kodeks karny z tego powodu. Dajac wyraz ubolewaniu, 2 i Ww sprawy prawne,| sedzia wyrazil opinic¢, 12 lepie}- l. by bylo dla spoleczenstwa, gdy- by traktowalo ono policje Jano ‘“avykiveh obywatell z nieco it xo wiekszymi auprawnieniami. Nastepnie sedzia zastanawial sie, ezy sady grodzkie nie ps. winny znajdowaé sie wmiastach, maijdujaeyeh sie pod ich jurys- iykeja, Nie oznacza to, aby sady pve scentralizawa- w Ottawie, Winny one obywatell Je aby eaui onit “OD iz jest to ich wiasny, ‘“Nalezaloby przestudiowaé die- a eentralizacje w wykonywaniu [1 tery prawa. Konsolidacja policji: w wiekszych oSrodkach mue}- skich ma swoje wady — uwaza’ sedzia Hartt. — Duza bowicem) sita policyjna moze sta sie pata wojskowg organizacja. Sedzia., Hartt pochwallt polieie metro. politalnego Toronta za powola-. nie do zyela speejainyeh zespo- low tzw. “Mod Squad", dziaia-, jacych na terenach danych gmi: ni , dy Sniezne prostu trudno sohie wvobrazi¢, eo dzialoby sie tutaj. gdyby opa- nawiedzaly naszg fakien rozmiarach ma to micisee w takim np. Alontrealu czy Ottawle. Spadiy Snieg. owszem, odgar- Many jest | uprzgtany (to ostat- me wo ominimalyym Ui tylko za- ~ kresie) naprawde iviko na gh wnveh ulleach. Co sie duleje na bocznvch — strach powledzied i x Metropolie w jak séh lubia b © nikemu, kto nie ma rzeczywi- | obywatele na ogdl nie lubiq by¢ ste} potrzeby nie poleca sie tam Zadaniem komisji jest prze-| 7@™mleszan! studiowanie ustawodawstwa fe) dawac, jezeli nie chee narazi¢ sie na nolamanie nog i rak. roz- bicle gslowy itp. Co maja jednak Yobie ei nieszezesnicy, ktorzy pray takich ulleach mieszkaiq? Diaezego nasze szanowne wia- u dee miciskie nie racza zaiqé sie whe | do takiego stanu, by moazna byto| deprowadzeniem bocznych na nich bezpieeznie poruszaé sie samochodem 1 wedrowae pie- “820? Dinezeto zearniety na boki snieg pozostawlany jest beztro- sko az do wiosny, gdy ciepte Pusdecia « im. A, Mickiewieza ‘rozestala swoje reezne sprawo- zdanie za okres od styeznia 1970 do 31 lipea 1971 r, wo ktorym ‘daje bardzo dokladny 0 hraz osie- anieé praede wsaystkim w dziale finansowym, Majatek Fundacji wzrdst do ‘sumy $28,222, a konkretaic ‘wo okresie sprawozdawezym 6 (S84 134, Wplywy wsnosily wotym ezasie $9,369, z tego “addi eztonkewskie i donacje 84488, odsetki bankowe z in- Norman Campbell. westye]] $2,247 | rézgne inne do-| ezy dzielnic, b Bez Two voje} finansowej pomocy-- nie powstanie zaden trwaty pomnik Polonii ry atywars | ; 2 evch pewnej autonomil rzadze- | est od wiela t iat Sako lek. | Pree system rzqdzenia | i ‘eej organizacji Klubu M. Curie- || Skiodow skiej. : Prezeska _— studentom naux| technicanych, c)} Stypendium } Ma- [ne i “Olga s: odulska. Sprawami } Pu. ares Relations: se Sig Rose | Otraymala je Elzbieial preybyla z) lata na naj-. -— Cecylia_ cheek, : wiceprezes. Maria Chmiel, sekre- * skarb- MIESIECZNIK KULTURA Numer 1/2 — styczeti—luty | 1972 Fr. "| zawiera m. in, nastepujqce _ pozycye: Ewa Wacowska: Proba bilan- su i horoskopy | Tadeusz Nawalowsld: Miedzy | *“Gartenlaube”™ a Tupama- | TOS | Gustaw Herling-Grudzinski: Delennik pisany noca | | Cxestaw Milosz: Pamietnik na- | turalisty ! Jurij Szezerbak: Czerwone ma- ‘| kina Monte Cassino | | Andrzej Brycht: Zywi | 1 Zbigniew Byrsii: Konflikt pa- | kistarisko-indyjski '| Juliusz Mieroszewski: zyn radiowy | | Tadeusz Nowacki: Moiliwosei - wojenne Izracla - | Brabeelennk: Widziane z Bruk- | | gell | | Wiodzimierz Brus: Uwagi. do ‘| “Wytyeznyeh” na VI Zjazd | | °. PZPR . 4 | Jan Hussowski: Kontrasty kra- kowskie | | Zofia Hertz: ‘Humor krajowy. a ‘Tymon Terlecki: O “wielo- | ‘| elnicznoéci”, adumieniach i| ~alarmach if ‘Maga. | _eja, do Ameryki- Potudnio- fo ski i Pawel Korzec, Ponadto w numerze: | Wy. ty, Listy do. Redakeii. - ae Numer objetoéei 240 stro Cena podwéjnege » : | ay Ment Hoka iedaoe sea ae LE, ponrzednie ok ee AAA AR AOOPHPMERE LL BESRL LS ADRI NG Sp pila toenesapdistnde lag iatia 2 Ksigzki omawiaja: M, Bros. | : | darzenia: miesiaca, Komunika: | oe